Πέμπτη 21 Ιανουαρίου 2016

Που βαδίζει το "πείραμα" της Πορτογαλίας;

Πάνος Πέτρου / rproject.
Το πορτογαλικό πείραμα σταδιακής αντιστροφής της λιτότητας, χωρίς αμφισβήτηση του κυρίαρχου πλαισίου από την κυβέρνηση Σοσιαλιστών με τη στήριξη των κομμάτων της Αριστεράς, έχει δώσει κάποια πρώτα δείγματα γραφής τα οποία αξίζει να παρακολουθούμε.
Τις πρώ­τες εβδο­μά­δες, η κυ­βέρ­νη­ση του Αντό­νιο Κόστα έδει­ξε την πρό­θε­ση να τι­μή­σει κά­ποιες από τις δε­σμεύ­σεις που ανέ­λα­βε για να εξα­σφα­λί­σει την κοι­νο­βου­λευ­τι­κή στή­ρι­ξη του ΚΚΠ και του Μπλό­κο: Για πα­ρά­δειγ­μα, επα­νε­ξε­τά­ζε­ται η ιδιω­τι­κο­ποί­η­ση του δη­μό­σιου αε­ρο­με­τα­φο­ρέα TAP ενώ ακυ­ρώ­θη­καν κά­ποιες πα­ρα­χω­ρή­σεις που είχε κάνει το Δη­μό­σιο Σύ­στη­μα Συ­γκοι­νω­νιών σε ιδιω­τι­κές εται­ρεί­ες στο Πόρτο και τη Λι­σα­βό­να.
Αύ­ξη­ση κα­τώ­τα­του μι­σθού
Η από­φα­ση που θε­ω­ρή­θη­κε πιο εμ­βλη­μα­τι­κή ήταν η αύ­ξη­ση του κα­τώ­τα­του μι­σθού, από τα 505 ευρώ στα 530. Πρό­κει­ται για το πρώτο στά­διο ενός σχε­δί­ου που προ­βλέ­πει αύ­ξη­σή του 25 ευρώ κάθε χρόνο με στόχο να φτά­σει τα 600 ευρώ στο τέλος της κυ­βερ­νη­τι­κής θη­τεί­ας. Το μέτρο είναι κατ’ αρχάς κα­τώ­τε­ρο των (δρα­μα­τι­κών για τους «φτω­χούς ερ­γα­ζό­με­νους») πε­ρι­στά­σε­ων. Για πα­ρά­δειγ­μα, η ερ­γα­τι­κή συ­νο­μο­σπον­δία CGTP ζή­τη­σε άμεση αύ­ξη­ση στα 600 ευρώ, ενώ αξί­ζει να ση­μειω­θεί ότι και η δεξιά κυ­βέρ­νη­ση του Πάσος Κο­έ­λιο είχε προ­χω­ρή­σει σε μια αντί­στοι­χη αύ­ξη­ση το 2014 (στα 505 από τα 485 στα οποία είχε «πα­γώ­σει» από το 2011). Ωστό­σο, η επι­λο­γή να προ­χω­ρή­σει η αύ­ξη­ση σε πεί­σμα των ερ­γο­δο­τι­κών ενώ­σε­ων (με Πράξη Νο­μο­θε­τι­κού Πε­ριε­χο­μέ­νου από τον υπουρ­γό Ερ­γα­σί­ας) αλλά και η τάση ο μι­σθός να αυ­ξά­νε­ται ‒σε τέ­τοιες σκλη­ρές επο­χές‒ είναι από μόνη της ση­μα­ντι­κό νέο (όπως ανα­γνώ­ρι­σε και η CGTP, παρά τις εν­στά­σεις της για το ύψος).

Ο πρώ­τος σο­βα­ρός τριγ­μός στις σχέ­σεις Σο­σια­λι­στών και αρι­στε­ρών κομ­μά­των, και το πρώτο δείγ­μα του τι ση­μαί­νει «με σε­βα­σμό στις υπο­χρε­ώ­σεις μας», ήρθε λίγο μετά από αυτά τα πρώτα μέτρα. Με την προ­τρο­πή της ΕΚΤ, η κυ­βέρ­νη­ση Κόστα δα­πά­νη­σε 2,2 δισ. δη­μό­σιο χρήμα για να «δια­σώ­σει» την τρά­πε­ζα Banif, ανα­λαμ­βά­νο­ντας το «το­ξι­κό» κομ­μά­τι της και που­λώ­ντας ένα­ντι μόλις 150 εκα­τομ­μυ­ρί­ων ευρώ το «καλό» κομ­μά­τι στην ισπα­νι­κή Santander.

Πρό­κει­ται για ένα κάθε άλλο παρά μικρό επει­σό­διο, γιατί ανα­δει­κνύ­ει τις αντι­φά­σεις του «πει­ρά­μα­τος» και τα δι­λήμ­μα­τα στα οποία θα βρε­θούν οι πο­λι­τι­κές δυ­νά­μεις που το στη­ρί­ζουν.

Για πα­ρά­δειγ­μα, τα συν­δι­κά­τα των δη­μο­σί­ων υπαλ­λή­λων απαί­τη­σαν σε πρό­σφα­τη συ­νά­ντη­σή τους με την κυ­βέρ­νη­ση την άμεση απο­κα­τά­στα­ση του 35ω­ρου, την απο­κα­τά­στα­ση των «ωρι­μάν­σε­ων» και την αντι­στρο­φή των πε­ρι­κο­πών μι­σθών. Κα­λούν μά­λι­στα σε απερ­γία στα τέλη του μήνα αν δεν απο­κα­τα­στα­θεί άμεσα το 35ωρο.

Από την άλλη η κυ­βέρ­νη­ση προ­σα­να­το­λί­ζε­ται σε «στα­δια­κή» κα­τάρ­γη­ση των πε­ρι­κο­πών (πε­ρι­κο­πές από 2,1% ως 6% το πρώτο τρί­μη­νο του 2016, 1,4% ως 4% το δεύ­τε­ρο, 0,7% ως 2% το τρίτο και στο τέλος του έτους πλή­ρης κα­τάρ­γη­σή τους) και το «ξε­πά­γω­μα» των ωρι­μάν­σε­ων «ως το 2018». Η έκ­κλη­ση στους ερ­γα­ζό­με­νους να «σφί­ξουν για λίγο ακόμα το ζω­νά­ρι» έρ­χε­ται σε αντί­φα­ση με την πα­ρο­χή 2,2 δισ. ευρώ για να ξε­λα­σπώ­σουν οι τρα­πε­ζί­τες της Banif και να κάνει τη δου­λειά της η Santander.

Είναι ένα ζή­τη­μα που αντι­κα­το­πτρί­ζει τα γε­νι­κό­τε­ρα δι­λήμ­μα­τα που θα προ­κύ­πτουν, καθώς το χρέος της Πορ­το­γα­λί­ας ως πο­σο­στό του ΑΕΠ πα­ρα­μέ­νει το τρίτο με­γα­λύ­τε­ρο πα­νευ­ρω­παϊ­κά και οι πιέ­σεις των ευ­ρω­παϊ­κών θε­σμών «να μη ξε­φύ­γει ξανά η δη­μο­σιο­νο­μι­κή πει­θαρ­χία» πα­ρα­μέ­νουν ισχυ­ρές. Με τον υπουρ­γό Οι­κο­νο­μι­κών Μάριο Σε­ντέ­νο να δη­λώ­νει τυφλή πίστη στις ευ­ρω­παϊ­κές Συν­θή­κες, αυτός ο «ζουρ­λο­μαν­δύ­ας» θα βάζει διαρ­κώς εμπό­δια σε κάθε ανα­δια­νε­μη­τι­κή προ­σπά­θεια και θα τη «νε­ρώ­νει» ή επι­βρα­δύ­νει, αν δεν φτά­σει κά­ποια στιγ­μή να την ακυ­ρώ­σει πλή­ρως.

Το δεύ­τε­ρο ζή­τη­μα που ανέ­δει­ξε η υπό­θε­ση Banif είναι πο­λι­τι­κό. Καθώς το Μπλό­κο και το ΚΚΠ κα­τα­ψή­φι­σαν το νο­μο­σχέ­διο «διά­σω­σης», αυτό πέ­ρα­σε με τις ψή­φους των Σο­σια­λι­στών βου­λευ­τών καθώς η Δεξιά επέ­λε­ξε τη ‒διευ­κο­λυ­ντι­κή‒ αποχή. Δη­μιουρ­γεί­ται ένα «προη­γού­με­νο» που αν συ­νε­χι­στεί θα δη­μιουρ­γή­σει το πα­ρά­δο­ξο μιας κυ­βέρ­νη­σης η οποία μένει στη θέση της με την ανοχή της Αρι­στε­ράς ενώ δια­τη­ρεί τη δυ­να­τό­τη­τα να νο­μο­θε­τεί στα «κρί­σι­μα ζη­τή­μα­τα» με την ανοχή της Δε­ξιάς!
Αυτές τις αντι­φά­σεις εντό­πι­σε σε άρθρο του στο internationalviewpoint ο Ζοάο Κα­μάρ­γκο, ακτι­βι­στής του Μπλό­κο, κα­τα­λή­γο­ντας σε μια πρό­βλε­ψη: «Αναμ­φί­βο­λα αυτές οι αντι­φά­σεις θα πα­ρα­γά­γουν, αργά ή γρή­γο­ρα, μια σύ­γκρου­ση με τη συμ­φω­νία που έγινε με­τα­ξύ Σο­σια­λι­στών και Αρι­στε­ράς, οδη­γώ­ντας τους Σο­σια­λι­στές στην ίδια κα­τά­στα­ση που βρέ­θη­καν μετά τις εκλο­γές του Οκτώ­βρη» (σ.σ. να επι­λέ­ξουν με­τα­ξύ συμ­μα­χί­ας με τη Δεξιά και «πα­σο­κο­ποί­η­σης» και της «πε­ρι­πέ­τειας» μιας συμ­μα­χί­ας με την Αρι­στε­ρά).

Η πο­λι­τι­κή αστά­θεια κάθε άλλο παρά ξε­πε­ρά­στη­κε λοι­πόν στην Πορ­το­γα­λία, και αυτός είναι ένας λόγος που απο­κτούν ιδιαί­τε­ρη ση­μα­σία οι προ­ε­δρι­κές εκλο­γές στις 24 Γε­νά­ρη. Ο ρόλος του ΠτΔ στην Πορ­το­γα­λία δεν είναι «δια­κο­σμη­τι­κός», ει­δι­κά σε συν­θή­κες πο­λι­τι­κής-κοι­νο­βου­λευ­τι­κής αστά­θειας.

Προ­ε­δρι­κές εκλο­γές

Το με­γά­λο φα­βο­ρί είναι ο Μαρ­σέ­λο Ρε­μπέ­λο δε Σό­ου­ζα, ηγε­τι­κό στέ­λε­χος της Δε­ξιάς, που σύμ­φω­να με τις δη­μο­σκο­πή­σεις δεν απο­κλεί­ε­ται να εκλε­γεί από τον πρώτο γύρο (συ­νε­χί­ζο­ντας την κυ­ριαρ­χία της Δε­ξιάς στο εν λόγω πόστο τα τε­λευ­ταία χρό­νια).

Η κε­ντρο­α­ρι­στε­ρή ψήφος ανα­μέ­νε­ται να δια­σπα­ρεί ανά­με­σα στη Μαρία ντε Μπε­λέμ Ρο­ζέι­ρα, στέ­λε­χος των Σο­σια­λι­στών (και θε­ω­ρού­με­νη εκ­πρό­σω­πο της πιο συ­ντη­ρη­τι­κής τους πτέ­ρυ­γας) και τον Αντό­νιο Σα­μπάιο ντα Νοβόα, ανέ­ντα­χτο προ­ο­δευ­τι­κό κα­θη­γη­τή πα­νε­πι­στη­μί­ου (ο οποί­ος σύμ­φω­να με κά­ποιες πηγές εν­θαρ­ρύν­θη­κε να κα­τέ­βει στις εκλο­γές από τον ηγέτη των Σο­σια­λι­στών, Αντό­νιο Κόστα). Και οι δύο συ­γκε­ντρώ­νουν ένα πο­σο­στό γύρω στο 15-17% και ένας από τους δύο θα βρε­θεί στις 14 Φλε­βά­ρη απέ­να­ντι στον Σό­ου­ζα, αν αυτός δεν πάρει τε­λι­κά πάνω από 50% από τον πρώτο γύρο. Οι υπο­ψη­φιό­τη­τες της Αρι­στε­ράς, τόσο η Μα­ρί­ζα Μα­τί­ας του Μπλό­κο όσο και ο Έντ­γαρ Σίλβα του ΚΚΠ, συ­γκε­ντρώ­νουν πο­σο­στά πολύ χα­μη­λό­τε­ρα από αυτά που πήραν τα κόμ­μα­τά τους στις βου­λευ­τι­κές.

Αν πράγ­μα­τι εκλε­γεί ο Σό­ου­ζα (όπως όλα δεί­χνουν), θα υπάρ­ξει μια «συ­γκα­τοί­κη­ση» με τη Δεξιά που θα κάνει την κα­τά­στα­ση κι­νού­με­νης άμμου στην πο­λι­τι­κή ζωή της Πορ­το­γα­λί­ας ακόμα πιο πο­λύ­πλο­κη...